کلاستروفوبیا ( تنگنا هراسی )

فوبیا ( ترس و هراس ) :

فوبیا یا فوبی ، در واقغ ترس بی دلیل و نامناسب از موقعیت ها ، مکان ها و یا اشیا خاص می باشد . این ترس مستمر بوده و فرد دلیلی منطقی برای ترس خود ندارد . فوبیا نوعی اختلال می باشد که در زمان تماس با محرک ترس آور ، بروز می دهد . این اختلال توجیهی ندارد و بی دلیل اتفاق می افتد و فرد نمی تواند آن را کنترل کند . فردی که به این اختلال دچار است همواره سعی دارد تا از مواجه شدن با  محرک های ترس آور جلوگیری کند و این امر ممکن است باعث بروز اختلال در امور روزمره وی شود و شخص را از زندگی عادی خود دور کند .

اکنون که با مفهوم فوبیا آشنا شده اید ، به توضیح کلاستروفوبیا می پردازیم :

کلاستروفوبیا چیست ؟

کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی یکی از رایج ترین انواع فوبیا یا فوبی می باشد که به معنای ترس و هراس از محیط های تنگ و بسته می باشد که راه گریزی نداشته باشد . افرادی که دچار اختلال کلاستروفوبیا هستند ، زمانی که در مکان های بسته یا پرازدحام قرار می گیرند به شدت وحشت زده می شوند و با ترسی غیر منطقی مواجه می شوند . این اختلال در افراد مختلف به شکل های گوناگون خود را نشان می دهد . برخی از افراد مبتلا به این اختلال زمان قرارگیری در تنگنا ، دچار اضطراب های ضعیف و گذرا می شوند . این در حالیست که برخی دیگر دچار اضطراب شدید و حتی حمله ی پانیک می شوند .

کلاستروفوبیا در چه محیط هایی ظاهر می شود :

با توجه به مطالب فوق الذکر اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی زمانی که فرد در محیطی تنگ و بسته که هیچ گونه راه فراری ندارد ، صورت می گیرد . افرادی که به این اختلال مبتلا هستند ، می توانند از قرارگیری در یک یا چند مکان احساس ترس و وحشت داشته باشند . این مکان ها عبارت اند از :

۱- آسانسور یا بالابر :

ترس از آسانسور یکی از شایع ترین محیط های بروز این اختلال می باشد و افراد زیادی به این اختلال دچار هستند .

۲- اتاقک MRI 

3- مترو واتوبوس 

4- اتاق های کوچک بدون پنجره 

5- رانندگی در تونل ها یا ترافیک های سنگین 

6-ترس از هواپیما :

7- کارواش های اتوماتیک

8- کنسرت ، مهمانی های پر ازدحام ، تجمع های شلوغ 

 علائم کلاستروفوبیا :

افرادی که به اختلال کلاستروفوبیا مبتلا هستند در صورت قرارگیری در محیط های بسته و تنگ بدون راه گریز از خود واکنش هایی نشان می دهد . در اغلب افراد مبتلا علائم یکسان بروز می دهد . به طور مثال :

1. احساس ترس شدید و هراس از محدودیت و به اصطلاح گیر افتادن
2. احساس ضعف
3. افزایش ضربان قلب ( تپش قلب )
4. تعریق شدید
5. احساس تنگی نفس و عدم تنفس مناسب ( نفس نفس )
6. احساس نگرانی و اضطراب شدید
7. دل آشوبه و احساس ناخوشایند
8. سر درد و سر گیجه
9. احساس خفگی و احساس کمبود اکسیژن لازم برای تنفس
10. احساس درد در قفسه سینه
11. لرزیدن بدن به خصوص لرزیدن دست ها
12. احساس شدید گرما و داغ شدن قسمت های مختلف بدن ( گر گرفتگی )
13. احساس نیاز فوری به سرویس های بهداشتی
14. حالت تهوع

این علائم گذرا می باشد و در صورت خارج شدن فرد مبتلا به اختلال کلاستروفوبیا ، این علائم از بین می رود اما در صورت بروز پی در پی این گونه استرس ها تنش ها ممکن است به بدن شخص آسیب برسد .

علائم اختلال کلاستروفوبیا شدید

البته در بعضی از موارد که این اختلال شدید باشد ممکن است علائمی نظیر :

1. غش کردن
2. از دست دادن کنترل
3. حمله پانیک

علل بروز اختلال کلاستروفوبیا :

از علل بروز اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی می توان به سه علت عمده اشاره کرد :

• زمینه های ژنیتیکی :

زمینه های ژنتیکی و تکاملی در بروز اختلال تنگنا هراسی نقش دارد . به این صورت که بستگان نزدیک فرد بیمار نیز همانند وی دچار آن اختلال می باشند . همچنین مشاهده ی ترس از تنگنای والدین به روی کودکان تاثیر گذار می باشد .

• رویداد های آسیب زا :

رویداد های آسیب زا خود به دو قسمت تقسیم می شوند .

دسته اول رویداد هایی می باشد که در کودکی فرد رخ داده است . به طور مثال :

• گیر افتادن در یک اتاق در بسته که راه گریزی نداشته باشد .
• افتادن در آب برای کودکی که شنا کردن بلد نباشد .
• مورد آزار و اذیت قرار گرفتن کودک
• گم شدن کودک در محیط های پر ازدحام
• محبوس شدن کودک برای تنبیه در حمام و …
• گیر کردن کودک ذر زیر آوار
• افتادن کودک در چاه

دسته دوم رویداهایی می باشد که در سنین مختلف برای افراد رخ داده است . به طور مثال :

• وجود تلاطم در حین پرواز با هواپیما
• گیر افتادن طولانی مدت در تونل هنگام رانندگی
• گیر افتادن در تونل قطار بین دو ایستگاه

• دلایل فیزیولوژیکی :

عده ای از محققان بر این باورند که قسمتی از مغز انسان که وظیفه ی کنترل و غلبه بر ترس را بر عهده دارد ، در افراد مختلف ، متفاوت است . کوچک بودن این قسمت از مغز باعث می شود تا این گونه افراد ترس و وحشت بیشتری را در زندگی خود نسبت به سایر افراد تجربه کنند و به انواع کلاستروفوبیا مبتلا شوند .

واکنش افرادی که به اختلال کلاستروفوبیا مبتلا هستند :

افرادی که به اختلال تنگنا هراسی مبتلا هستند در صورت بسته بودن در ها مضطرب می شوند ، در هنگام قرارگیری در مکان های پر ازدحام سعی می کنند کنار در یا پنجره باستند ، برای جابه جایی در طبقات سعی می کنند به جای آسانسور از پله ها استفاده کنند حتی اگر این کار برایشان دشوار باشد ، اینگونه افراد مدام در حال چک کردن راه های خروجی هستند ، همچنین در صورت اطلاع از ترافیک های سنگین از رانندگی اجتناب می کنند ، به علاوه این افراد سفر های زمینی را به سفر های هوایی ترجیح می دهند .

درمان کلاستروفوبیا :

پس از تشخیص اختلال کلاستروفوبیا و همچنین شدت آن ، حال نوبت به درمان این اختلال می رسد . بیمارانی که به این اختلال مبتلا هستند ، هریک از یک یا چند محرک خاص احساس وحشت  دارند و علائم آن ها متفاوت است در نتیجه درمان آن ها نیز متفاوت خواهد بود . روانشناس خوب با بررسی دقیق علائم بهترین روش درمان را برای بیمار به کار میگیرد.